लेखणी अरुंधतीची

  ब्रह्मध्वज नमस्तेऽस्तु ! अशोक चंक्रांकिता, ध्वजा ही राष्ट्राची देवता देवता----गाणं ऐकताना आपल्या राष्ट्रध्वजावरील निळ्या रंगाचं अशोक चिन्ह, त्याच्यावरील 24 आरे असं   सर्व चित्र डोळ्यासमोर आपोआप येत राहतं. त्यासोबत अशोकाची गोष्ट, अशोकस्तंभ, स्तंभावरील चार रुबाबदार सिंह! सगळ्या कशा भारताच्या मातीचं नातं सांगणार्‍या भूषणावह गोष्टी!---मन भरून येतील अशा! ---छाती अभिमानाने भरून येईल अशा! महाराष्ट्राला शिवराजांचा वारसा वा प्रतिक म्हणून लाभलेला जरीपटका म्हणजे महाराष्ट्राची देवताच जणू. पूर्वी ध्वज घेऊन सैन्याच्या आघाडीला राहणारे शूर वीर ‘बिन्नीचे स्वार’ म्हणून ओळखले जात. समरांगणावर जोवर ध्वज फडकत आहे   तोवर   आपलं सैन्य विजयी आहे हे वेगळं सांगायला लागत नसे.   बिन्नीचा स्वार पडला तरी त्याच्या हातातील झेंडा सहजपणे दुसरा सांभाळत असे पण ध्वज खाली पडू देत नसे. इतकं महत्त्व त्या ध्वजाला आहे. प्रत्येक राष्ट्राचा आपला झेंडा असतो. उगवत्या सूर्याचा प्रदेश हे सांगणारा जपानचा झेंडा पांढर्‍याशुभ्र   पृष्ठभागावर लालबुंद सूर्य दाखवतो. तर अमेरिकेत 50 states आहेत हे सांगण्...

  ताम्बूल/विडा -     पूर्वी कोणी आपल्याकडे आलं वा आपण कोणाकडे गेलो तर काही तरी खाऊ दिल्याशिवाय जाऊ देत नसत. किमान चहा, कॉफी नाहीतर दूध अगदीच काही नको म्हटलं तर हातावर चमचाभर साखर तरी ठेवायची पद्धत होती. नागपूरला गेल्यावर ‘‘काही नको’’ म्हटलं तर ‘‘किमान पान तरी खाऊन जा’’ म्हणून आग्रह व्हायचा. लगेचच पानाचं तबक पुढे येई. हे सजलेलं पानाचं तबक मला माझ्या बालपणात घेऊन जाई. घरी सणासुदीला सवाष्ण ब्राह्मण वा कोणी जेवायला यायचं असेल तर विडे बनवायचं काम आम्हा मुलींकडे येई. तबकात छान मोठी मोठी जरा हिरवट पिवळसर रंगाकडे झुकलेली,मऊ नागवेलीची पानं, कात, चुना, वाट्यांमधे मसाला सुपारी (घरी बनवलेली), बारीक लखनवी बडिशेप, गुलकंद, ताजं खोवलेलं ओलं खोबरं, वेलदोडा, लवंग, गुंजेचा पाला, अस्मन्तारा (पुदिन्याचा अर्क) अशी बरीच सामग्री असायची. पानांच्या गठ्ठ्यातील वीडा बांधता येईल अशी सुबक पानं वेगळी काढून, पुसून, येणार्‍या पाहुणे किती आहेत याचा हिशोब करत विडे एका पानाचे लोडाचे का दोन पानाचे घडीचे का तीन वा पाच पानाचे गोवंद विडे --- का सशाच्या कानाचे विडे हे ठरवत आम्ही विडे बांधत असू. पानं चांगली नाह...